کتاب قبیله‌های اخلاقی

قبیله‌های اخلاقی، کتابی تأمل‌برانگیز از جاشوا گرین، روانشناس و عصب‌شناس مشهور است. در این اثر، گرین ریشه‌های تصمیم‌گیری اخلاقی، روانشناسی، عصب‌شناسی و فلسفه را مورد بررسی قرار می‌دهد. او توضیح می‌دهد که غرایز اخلاقی ما به گونه‌ای طراحی شده‌اند که همکاری در گروه‌ها را تقویت کنند و نشان می‌دهد چگونه این غرایز در دنیای مدرن که نیازمند همکاری بین گروه‌هاست، با یکدیگر تداخل می‌کنند. این کتاب از درک ماهیت اخلاق انسانی صحبت می‌کند و دیدگاه‌هایی را در مورد حل تعارضاتی که از غرایز قبیله‌ای ما ناشی می‌شود معرفی می‌کند. قبیله‌های اخلاقی، به گونه‌ای نگارش شده است که پیچیدگی‌های روانشناسی اخلاقی و پیامدهای آن را در جامعه به زیر ذره‌بین می‌برد.

روانشناسی خیر و شر

مغز انسان شبیه به دوربینی دوگانه و دارای تنظیمات خودکار و دستی است. حالا در چه مواقعی باید از تنظیمات خودکار و در چه موقعیت‌هایی باید از تنظیمات دستی استفاده کنیم؟  گرین کتاب قبیله‌های اخلاقی را با معرفی مفهوم اخلاق عقل سلیم شروع می‌کند؛ یعنی تصمیماتی اخلاقی که ما در گروه‌های خود می‌گیریم. او معتقد است که این غرایز، در عین اینکه در گروه مفید هستند، اما اغلب به درگیری منجر می‌شوند؛ مانند زمانی که گروه‌های مختلف با اخلاقیات متفاوت با یکدیگر تعامل می‌کنند. بخشی از کتاب به زیربنای روانشناختی قضاوت‌های اخلاقی انسان اشاره می‌کند. گرین باور دارد که احساسات و تفکر منطقی، به تصمیم‌گیری‌های اخلاقی ما کمک می‌کند. او از تحقیقات علوم اعصاب استفاده می‌کند تا ثابت کند چگونه بخش‌های مختلف مغز در طول استدلال اخلاقی فعال می‌شوند.

تعادل عاطفه و عقل در اخلاق

گرین مدل فرآیند دوگانه را برای درک تصمیم‌گیری اخلاقی پیشنهاد می‌کند: فرآیندهای خودکار، احساسی (نقطه و شلیک) و تامل کندتر و منطقی (حالت دستی). به عقیده‌ی او این سیستم‌ها اغلب در تضاد هستند و این مدل می‌تواند به ما در درک اختلافات بین قبایل مختلف اخلاقی کمک کند. سپس گرین مدل فرآیند دوگانه‌ی خود را برای تضادهای اجتماعی بزرگتر به کار می‌برد. او نشان می‌دهد که فرهنگ‌ها و جوامع مختلف دارای ارزش‌های اخلاقی متمایز هستند و اینها می‌توانند به درگیری‌های مهم منجر شوند؛ به‌ویژه در دنیای جهانی‌شدهی امروز.

فراتر از ما و آن‌ها

چه زمانی می‌توانیم به غرایز خود اعتماد کنیم؟ نوشته‌های گرین در عین حال که از نظر فکری دقیق است، بسیار قابل درک است و مملو از مثال‌های جذاب، آزمایش‌های فکری و بینش‌هایی از رشته‌های مختلف می‌باشد. در واقع قبیله‌های اخلاقی به همان اندازه که درباره‌ی فلسفه‌ی اخلاق است، درباره‌ی روان‌شناسی و علوم اعصاب نیز صحبت می‌کند. نویسنده دیدگاهی جامع از چگونگی تصمیم‌گیری‌های اخلاقی توسط انسان‌ها و اینکه چگونه این تصمیم‌ها می‌تواند منجر به تعارض یا همکاری شود، تقدیم به مخاطبان خود می‌کند.

جستجو برای زمینه‌های اخلاقی

گرین در پی یافتن راهی برای پیدا کردن فرا اخلاقی است که بتواند گروه‌های انسانی را با عقاید مختلف در کنار همدیگر جمع کند. او توصیه می‌کند که ما برای حل تعارضات بین قبایل اخلاقی، به مجموعه‌ای از اصول سطح بالاتر نیاز داریم؛ در واقع نیاز به همان فرا اخلاق. او از رویکردی سودگرایانه که شامل به حداکثر رساندن شادی کلی و کاهش رنج است، به عنوان کاندیدای بالقوه برای این فرا اخلاقی دفاع می‌کند. قسمت پایانی کتاب قبیله‌های اخلاقی، مفاهیم عملی نظریه‌های گرین را مورد بحث قرار می‌دهد. نویسنده در مورد اینکه چگونه درک مدل فرآیند دوگانه می‌تواند در زمینه‌هایی مانند سیاست‌گذاری، روابط بین‌الملل و تعاملات بین‌فردی روزمره کمک کند بحث می‌کند.

کتاب «قبیله‌های اخلاقی» برای شماست اگر…

• به روانشناسی و اخلاق اخلاقی علاقه دارید.
• به دنبال درک عمیق‌تری از چگونگی و چرایی تصمیمات اخلاقی مردم هستید.
• شما مجذوب تلاقی علوم اعصاب، روانشناسی و فلسفه هستید.
• می‌خواهید بینش‌هایی در مورد حل تعارضات بین گروه‌های فرهنگی یا اخلاقی مختلف داشته باشید.
• از طرفداران کتاب‌هایی هستید که دقت تحصیلی را با قابلیت دسترسی ترکیب می‌کنند.
• به دنبال دیدگاه جدیدی در زمینه‌ی همکاری جهانی و حل مناقشه هستید.
• از آزمایش‌های فکری و بحث‌های نظری درباره‌ی اخلاق لذت می‌برید.