کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف

شغل‌های بی‌هدف و اضافه

کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف نوشته دیوید گریبر در رابطه با کار مدرن است و ارزش و اعتبار بسیاری از مشاغل معاصر را به چالش می‌کشد. گریبر، انسان شناس و آنارشیست، استدلال می‌کند که بخش قابل توجهی از مشاغل اقتصاد امروز، اساساً بی‌معنی هستند و ارزش واقعی کمی برای جامعه دارند. 

به قول او این مشاغل نه تنها منبع بدبختی و اضطراب وجودی در میان کارکنان هستند. بلکه نشانه‌ای از ضعف فرهنگی و اقتصادی جامعه سرمایه‌داری می‌باشند. نویسنده با استفاده از شوخ طبعی، تجزیه و تحلیل و حکایات شخصی به ماهیت، پیامدها و دلایل اساسی این مشاغل ناکام پرداخته است. او جهان را فرا می‌خواند تا درباره معنا و هدف کار بیاندیشند.

این کتاب هم نقدی بر پارادایم اشتغال کنونی است و هم فراخوانی برای بازاندیشی ارزش‌گذاری و سازماندهی مشاغل محسوب می‌شود. گریبر به بررسی تأثیرات روانی، اجتماعی و اقتصادی مشاغل بی‌مصرف پرداخته است. او پیشنهاد می‌کند که آن‌ها نه تنها رفاه فردی را تضعیف می‌کنند؛ بلکه مانع خلاقیت انسان و پیشرفت اجتماعی او نیز می‌شوند.

 آشنایی با انواع شغل‌های بی‌مصرف

کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف باورهای ریشه‌دار در مورد کار، بهره‌وری و ارزش را زیر سؤال می‌برد. گریبر از خوانندگان می‌خواهد آینده‌ای را در نظر بگیرند که در آن مشاغل برای منفعت حداکثری جامعه و رضایت شخصی طراحی شده باشند.

دیوید گریبر توضیحات کلی در مورد مشاغل بی‌معنی که در جامعه مدرن رایج شده‌اند، داده‌ است. او به کمک نمونه‌های مختلف، از جمله نقش‌های شرکتی، اداری و خدماتی، پنج نوع شغل مزخرف را شناسایی کرده‌است: 

• پیشکارها: افرادی که صرفاً به دلیل این وجود دارند که دیگران حس کنند، فرد مهمی هستند. 
• قالتاق‌ها: افرادی که تنها به دلیل رقابت بین شرکت‌ها وجود دارند. 
• ماله‌کش‌ها: افرادی که به طور موقت مشکلاتی را حل می‌کنند در صورتی که می‌تواند به طور دائم حل شود. 
• کاغذبازها: افرادی که تنها تصویری از انجام کار مفید را نشان می‌دهند. 
• آقابالاسرها: افرادی که وظایفی به دیگران محول می‌کنند که اصلا نیاز به گفتن و مداخله آن‌ها نیست.

هزینه‌‌های پنهان مشاغل مزخرف

نویسنده تفسیر می‌کند که تکثیر چنین مشاغلی با پیشرفت فناوری، گسترش بوروکراتیک و پدیده مالی شدن در اقتصاد مرتبط است که باعث شده کار ارزش واقعی خود را نداشته باشد. او استدلال نموده برخلاف وعده‌های فناوری برای کاهش ساعات کاری و افزایش اوقات فراغت از آن طرف برای حفظ سطح اشتغال، شاهد زیاد شدن کارهایی هستیم که تأثیر کمی بر رفاه جامعه دارند.

گریبر در کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف توجیهات اخلاقی و فلسفی که در مورد کار بر جامعه حاکم است را بررسی می‌کند. او این ایده را به چالش می‌کشد که کار ذاتاً ارزشمند است یا هدف اصلی استخدام شدن می‌باشد؟ 

نویسنده در ادامه اظهار می‌دارد وجود چنین مشاغل مزخرفی بازتابی از شکست جوامع سرمایه‌داری در توزیع عادلانه فواید فناوری است. همچنین بیانگر هنجارهای فرهنگی می‌باشد که باعث شده مشاغل بدون هدفی رواج پیدا کند.

آسیب‌های شغلی

نویسنده کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف همچنین به عواقب شخصی و اجتماعی کارهای بی‌معنی از جمله افسردگی، اضطراب و احساس بی‌ارزشی فراگیر در میان افرادی که در چنین نقش‌هایی مشغول هستند، می‌پردازد. او بیان می‌نماید که این امر پیامدهای بدی برای جامعه دارد. چرا که خلاقیت را از بین می‌برد، پتانسیل انسانی را تضعیف می‌کند و سیستمی ایجاد می‌کند که به سودآوری، بیشتر از کمک‌های معنادار به جامعه ارزش می‌دهد.

جهانی بدون مشاغل بیهوده

گریبر در کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف از مخاطب می‌خواهد تا دوباره مفهوم کار ارزشمند را ارزیابی کند. او پیشنهاد داده یکی از راه‌حل‌های دور کردن افراد از کارهای مزخرف‌ یا جلوگیری از بیگاری، پرداخت مبلغی مشخص به تمام افراد جامعه است بدون اینکه بخواهند در قبال آن کاری انجام دهند. 

گریبر اظهار می‌کند این امر باعث می‌شود که اشخاص به دنبال کارهای واقعاً معنادار و رضایت‌بخش بروند. نویسنده دنیایی را تصور می‌کند که در آن مشاغل برای رفع نیازهای واقعی جامعه طراحی شده باشند. به این وسیله مردم می‌توانند هدف و هویتشان را خارج از وضعیت شغلی خود کشف کنند.

کتاب نظریه‌ ای درباره شغل‌ های مزخرف برای شما است اگر …

• از وضعیت شغلی فعلی خود یا فرهنگ کار مدرن احساس سرخوردگی می‌کنید.
• به نقدهای اجتماعی، اقتصادی و انسان‌شناختی سرمایه‌داری معاصر علاقه دارید.
• در مورد تأثیر روانی کار و نقش آن در رفاه فردی و اجتماعی کنجکاو هستید.
• به عنوان فردی فعال و سیاست‌گذار به دنبال برنامه‌هایی برای اصلاح کار و عدالت اقتصادی می‌باشید.
• فردی فیلسوف هستید و می‌خواهید مفاهیم ارزش، بهره‌‌وری و هدف کار را بررسی نمایید.
• به دنبال درک جامعی از عدم ارتباط بین شغل و پیشرفت اجتماعی هستید.
• از خواندن متونی که با ترکیب طنز، حکایت و تحلیل دقیق مسائل پیچیده اجتماعی را بررسی کرده‌اند، لذت می‌برید.