وسواس خرید: ۹ نشانه و چگونگی مقابله

خرید اجبارگونه، یا اختلال وسواس خرید یا اعتیاد به خرید، به تمایل به فکر کردن یا عمل کردن به خرید اطلاق می‌شود؛ اختلالی که اغلب به حدی شدید است که کیفیت زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برخی افراد مبتلا به این اختلال ترجیح می‌دهند کالایی بخصوص، مانند ساعت یا غذا، را خریداری کنند، اما برخی دیگر بالاجبار به خرید هر چیزی دست می‌زنند.

خرید اجبارگونه چیست؟

لذت بردن خرید بعنوان لذتی گاه و بی‌گاه امری طبیعی است، اما خرید اجبارگونه رفتاری اعتیادآور و حاکی از مشکلی جدی‌ست. افرادی که از خرید اجبارگونه رنج می‌برند ممکن است ولع شدید به خرید داشته باشند و هنگام خرید کردن نوعی نشئگی را تجربه کنند. همچنین این افراد ممکن است دست به احتکار وسایل بزنند و یا در نتیجه‌ی هزینه های این اعتیاد با مشکلات مالی روبرو شوند. علاوه بر همه‌ی اینها، این افراد اغلب برای مقابله با استرس خرید می‌کنند اما پس از پرداخت هزینه‌ی خرید احساس پشیمانی یا خجالت می‌کنند.

خرید اجبارگونه، که با نام اعتیاد به خرید نیز شناخته می‌شود، تقریباً ۶٪ از جمعیت ایالات متحده را تحت تاثیر قرار داده و ممکن است با خلق و خو، اضطراب و دیگر اختلالات کنترل تکانشی همزمانی داشته باشد.

آیا اختلال وسواس خرید یک اختلال واقعی‌ست؟

اختلال وسواس خرید در کتاب راهنمای اختلالات روانی به رسمیت شناخته نشده. با این وجود، متخصصان سلامت روان بر این توافق نظر دارند که این عارضه، مشکلی مشروع است که می‌تواند تاثیری دیرپا بر فرد مبتلا و عزیزان او بگذارد، گزینه‌های درمانی برای این عارضه نیز مشابه روش‌های درمانی دیگر اعتیادهای رفتاری‌ست.

۹ ویژگی خرید وسواس‌گونه

افرادی که به شکلی وسواس خرید می‌کنند اغلب عادات خرج کردن خود را از عزیزان و اطرافیان مخفی می‌کنند، پس ممکن است این اختلال از ابتدا واضح نباشد. همچنین این افراد ممکن است حتی در شرایط بدهکاری، بنظر ثروتمند برسند. همچنین افراد زیادی خرید کردن خود را توجیه می‌کنند تا وانمود کنند اوضاع را تحت کنترل دارند.

۹ نشانه‌ی خرید اجبارگونه عبارتند از:

１. درگیری ذهنی دائم با خرید

فردی که درگیر خرید وسواسی باشد ممکن است احساس وسواس به خرید یا دریافت چیزهای جدید را در خود حس کند؛ چه این هزینه ضروری باشد و چه نباشد. برای مثال، ممکن است بخواهند شلواری را بخرند که دو عدد دیگر از همان شلوار را دارند، یا میل شدیدی به سر زدن به حراجی‌ها داشته باشند، حتی اگر پولی در حسابشان باقی نمانده باشد. همچنین ممکن است مقاومت در برابر مالکیت شیئی خاص برایشان دشوار باشد یا ذهنشان درگیر آن شیء شود.

２. خرید چیزهای غیرضروری

خرید اجبارگونه اغلب خریداری اشیائی را با خود به همراه دارد که برای فرد هیچ استفاده‌ای ندارد. برای مثال، شخصی ممکن است چندین دست لباس کودک خریداری کند، در حالی که فرزندی ندارد و قصد ندارد داشته باشد. شخص دیگر ممکن است یک نوشیدنی بخرد درحالی که چندین نوشیدنی در خانه دارد.

این طرز فکر، میان افرادی که به منظور جمع‌آوری اشیاء اضافی می‌خرند یا بخاطر حراجی خرید می‌کنند متفاوت است. زمانی که فرد وسواس‌گونه پول خرج می‌کند، لزوماً به مبلغ توجهی ندارد اما خرید خود را توجیه می‌کند تا از عذاب وجدان یا خجالت شدید پیشگیری کند.

３. تجربه‌ی مشکلات اقتصادی بدلیل عادات خرج کردن

خرید وسواس‌گونه اغلب با مدیریت مالی ضعیف همپوشانی دارد. افراد مبتلا به این عارضه عموماً در نتیجه‌ی نیاز اجبارگونه به کسب آرامش از طریق خرید، بودجه‌بندی یا پس‌انداز را دشوار می‌دانند. این افراد ممکن است به سرعت زیر بار بدهی بروند، سقف کارت‌های اعتباری خود را پر کنند و سریعاً تلاش کنند حساب اعتباری دیگری باز کنند.

４. دروغگویی راجع به عادات خرید

همه‌ی ما کلیشه‌ی زنی که کیسه‌های خرید را در صندوق ماشین پنهان می‌کند چون نمی‌خواهد همسرش متوجه خریدهایش بشود به چشم دیده‌ایم. متاسفانه زمانی که پای وسواس خرید در میان باشد، این نوع از دروغ و پنهان‌کاری بر فرد چیره می‌شود.

برای مثال، ممکن است افراد سفارش‌های خود را به آدرس محل کارشان بفرستند یا برای ادامه دادن به عادت خود حساب بانکی مخفی باز کنند. این رفتار اغلب در نتیجه‌ی شرم حادث می‌شود -افراد احساس شرمندگی می‌کنند و می‌ترسند به عزیزان خود بگویند در چه شرایطی قرار دارند.

５. دزدی برای ادامه دادن به خرید

عادات خرید اجبارگونه ممکن است با نشانه‌های کلپتومانیا[1] همپوشانی پیدا کنند. اگرچه، بر خلاف خودِ کلپتومانیا، این خریداران معمولاً هیجانی از دزدیدن اشیاء تجربه نمی‌کنند؛ در عوض، تلاش می‌کنند رفتار جبری خود را توجیه کنند یا از مشکلات اقتصادی بیشتر بپرهیزند.

６. خرید کردن علیرغم ترس، عذاب وجدان، یا میل به تغییر

یکی از نشانه های معمول اعتیاد تمایل به متوقف ساختن رفتار آسیب‌زا، اما احساس ناتوانی در انجام این کار است. این در مورد خرید اجبارگونه نیز صدق می‌کند. افرادی که با خرید وسواسی دست و پنجه نرم می‌کنند اغلب می‌خواهند اوضاع را تغییر دهند. آنها ممکن است عادات خود را غیرمنطقی و افراطی بدانند، اما به این عادات بد خود ادامه دهند.

７. خرید کردن برای حس عادی بودن یا تنظیم احساسات

افرادی که از اعتیاد به خرید رنج نمی‌برند از خرید کردن برای دریافت حس رضایت موقت لذت می‌برند. این افراد هم ممکن است گاه و بی‌گاه دست به خرید ناگهانی بزنند. اما خرید اجبارگونه اغلب با آزردگی و تمایل شدید همراه است. این افراد اغلب احساس می‌کنند برای آنکه احساس عادی بودن داشته باشند باید خرید کنند. به همین دلیل ترک ناگهانی این عادت ممکن است حالات ترک اعتیاد را بازنمایی کند. این افراد ممکن است افسردگی یا اضطراب را تجربه کنند، و این نشانه‌های می‌توانند منجر به لغزش‌های متعدد شوند.

８. خرید کردن با شدت هرچه تمام‌تر

درست مانند بیشتر اعتیادها، خرید اجبارگونه به‌تدریج توسعه یافته و نشانه‌های آن با گذر زمان بدتر می‌شوند. برای مثال، ممکن است شخصی در آغاز یکبار در ماه خرید اجبارگونه انجام دهد. عادت او می‌تواند به سرعت تبدیل به خرید اجبارگونه‌ی هفتگی، چند بار در هفته یا حتی هر روز شود. همچنین فرد ممکن است در ابتدا در محدوده‌ی مالی خود متوقف شوند، اما پایبند ماندن به این حد و حدود سخت‌تر و سخت‌تر خواهد شد.

９. حس «بیهوش شدن» هنگام خرید

همانطور که افراد می‌توانند تحت تاثیر مشروبات الکلی یا غذا، هوشیاری خود را از دست بدهند، برخی معتادان به خرید احساس می‌کنند حین خرید کردن کاملاً در عالم هپروت غرق می‌شوند. شاید آغاز ولخرجی را به یاد آورند، همانطور که معتادان به الکل آغاز عیاشی را به یاد می‌آورند، اما چیزهایی را که خریده‌اند یا مبلغی را که خرج کرده‌اند به یاد نخواهند آورد.

خرید اجبارگونه چه کسانی را درگیر می‌کند؟

تفکر قالب حول محور خرید روی عادت زنان به خرید کردن متمرکز است، اما تحقیقات نتایج مختلفی را نشان می‌دهد. برخی تحقیقات نشان دادند که تا ۹۰٪ معتادان به خرید، زنان هستند، اما تحقیقات دیگر نشان داد که زنان و مردان به یک اندازه این عارضه را تجربه می‌کنند. همچنین بنظر می‌رسد معتادان به خرید بیشتر جوانان، خصوصاً آنانی که تازه به اعتبار بانکی دست پیدا کرده‌اند، و با درآمد اغلب کمتر از پنجاه‌هزار دلار در سال هستند.

عوامل خطرآفرین

بنظر می‌رسد عادت خرید اجبارگونه درآمریکا رو به افزایش است. با این وجود، متخصصان همواره مشغول بررسی عوامل خطرآفرین احتمالی هستند. تحقیقات نشان می‌دهد این عارضه هم-ابتلایی شدید، خصوصاً با خلق و خو، اضطراب، اعتیاد به مواد مخدر، پرخوری، خصوصیت‌های اخلاقی اعتیادآور و دیگر اختلالات کنترل تکانشی، دارد.

وسواس خرید ممکن است با اختلال احتکار نیز همزمان داشته باشد. برخی از نشانه‌های این دو اختلال، همچون شدت یافتن تدریجی نشانه‌ها، پنهان‌کاری و شرم، با یکدیگر همپوشانی دارند. اغلب محتکران، وسواس به خرید دارند، اما همه‌ی معتادان به خرید احتکار نمی‌کنند. افراد محتکر تلاش می‌کنند دارایی‌های زیاد خود را حفظ و نگهداری کنند؛ اخلاقی که منجر به شلوغی قابل توجه محیط زندگی می‌شود. فردی که به نحوی وسواسی خرید می‌کند -اما احتکار نمی‌کند- حتی دور انداختن اشیاء را تجربه‌ی دشواری نمی‌داند.

مشکلات سلامت روانی که با وسواس خرید رخ می‌دهند عبارتند از:

• اختلالات اضطرابی
• اختلال پرخوری
• اختلال شخصیت مرزی
• اختلال شخصیت نمایشی
• دیگر رفتارهای اعتیادی
• اختلالات کنترل تکانشی

چطور خرید اجبارگونه را متوقف کنیم

اگر عادت خرج کردن از کنترل‌تان خارج شده، یا اگر برای مقابله با استرس مدام خرید می‌کنید، شاید زمان آن رسیده که عاداتتان را بازبینی کنید. شما می‌توانید با خرید اجبارگونه مقابله کنید، اما باید برنامه‌ای کاربردی داشته باشید. در ادامه به ۹ روش برای توقف خرید اجبارگونه اشاره می‌کنیم:

محرک‌ها را شناسایی کنید

چه زمان بیشتر احتمال دارد خرید اجبارگونه انجام دهید؟ آیا در ساعات بخصوصی در روز اتفاق می‌افتد؟ آیا زمانی که با افراد بخصوصی هستید یا در مغازه‌ی مشخصی هستید اتفاق می‌افتد؟ شناسایی محرک‌ها -و صادق بودن با خودتان درمورد محرک‌ها- اولین گام در مسیر ارزیابی دلایل پشت این وسواس، و تغییر کردن است.

به سرگرمی‌های دیگر متعهد شوید

اگر از بی‌کاری و بی‌حوصلگی -یا برای آنکه حس بهتری به خودتان داشته باشید- خرید می‌کنید، باید این رفتار را با چیز دیگری که میل شما را به روشی سالم ارضا می‌کند جایگزین کنید. برای پر کردن اوقات فراغت سراغ سرگرمی‌های گذشته بروید یا سرگرمی‌های جدید پیدا کنید. هدف از این کار مشغول شدن و بی‌اعتنایی به عواطف‌تان نیست، تلاش کنید فعالیت‌های ارزشمندی را پیدا کنید که حس اشتیاق را در شما زنده می‌کنند.

حساب دخل و خرج را نگه دارید

بیشتر کسانی که اجبارگونه خرید می‌کنند، فاقد دانش مالی هستند.، حساب کردن آنها به شما نشان می دهد چطور پولهایتان را خرج می‌کنید. اگر دست کشیدن از تمامی خرج‌های غیرضروری به نظر چالش برانگیز می‌رسد، با تعیین سقفی برای خریدهای غیرضروری در هفته یا ماه شروع کنید. اگر این کار برایتان دشوار است، یک متخصص امور مالی یا برنامه‌ریز اقتصادی پیدا کنید تا شما را راهنمایی کند و مسئولیت‌پذیری را به شما آموزش دهد.

لیست خرید بنویسید

زمانی که باید به خرید بروید، به لیست خرید پایبند بمانید. پیش از آنکه به مغازه بروید، تمام چیزهایی را که لازم دارید بنویسید. اگر پایبند ماندن به لیست خرید برایتان چالش برانگیز است، از یکی از عزیزانتان بخواهید برایتان خرید کند.

برای خودتان قانون ۴۸ ساعت را وضع کنید

هر زمان که وسوسه شدید چیزی را که نیاز دارید بخرید، نام آن را روی کاغذ بنویسید و ۴۸ ساعت صبر کنید. این ترفند خرج کردن وسواسی را تا حد زیادی مهار می‌کند.

هر زمان از خانه خارج می‌شوید فقط پول نقد به همراه داشته باشید

تحقیقات نشان می‌دهد افراد زمانی که از کارت اعتباری استفاده می‌کنند، عموماً پول بیشتری نسبت به زمانی که از پول نقد استفاده می‌کنند خرج می‌کنند. اگرچه ولخرجی کردن با پول نقد محتمل است، استفاده از کارت اعتباری می‌تواند خرج کردن را «راحت‌تر» نشان دهد، و رفتار اجبارگونه را تقویت کند.

کارت‌های اعتباری را از دسترس خارج کنید

شما می‌توانید به معنای واقعی کلمه کارت‌های اعتباری را با قیچی ببرید تا امکان استفاده از آنها را از خودتان سلب کنید. این ترفند می‌تواند بدون بستن حساب بانکی، ولخرجی شما را کاهش دهد. یک یا دو کارت بانکی را برای مواقع ضروری کنار بگذارید، اما آن را نزد یکی از عزیزان مورد اعتماد نگه دارید که می‌تواند آن را از دسترس شما دور نگه دارد. اطلاعات ذخیره شده از کارت‌های اعتباری را از روی دستگاه‌های الکترونیک پاک کنید.

عضویت خود در فروشگاه‌ها را لغو کنید

متاسفانه اینترنت خرید اجبارگونه را بسیار آسان کرده. محض احتیاط، عضویت خودتان را در سایت هر فروشگاه یا کمپانی که محصولات مورد علاقه‌ی شما را می‌فروشد لغو کنید. همچنین می‌توانید برنامه‌های خرید را از تلفن همراهتان پاک کنید و سایت‌هایی که وسواس شما را تحریک می‌کنند بلاک کنید.

عضو گروه حمایتی شوید

حمایت اطرافیان می‌تواند عادت به خرید را مهار کرده و به شما کمک کند در قبال اهداف ترمیمی‌تان مسئولیت‌پذیر بمانید. گروه‌های حمایتی مجازی و حضوری متعددی وجود دارند که می‌توانید به آنها ملحق شوید. همچنین بسیاری از روان‌درمانگرها و سازمان‌های سلامت روان، درمان گروهی را در اختیار افرادی که با اعتیادهای رفتاری دست و پنجه نرم می‌کنند می‌گذارند.

چه زمان برای کمک به متخصص مراجعه کنیم

اعتیادهای رفتاری اغلب موجب احساس شرم و گناهکاری در افراد می‌شوند. متاسفانه بسیاری از افراد سالها بدون آنکه به متخصص مراجعه کنند و به آرامش برسند، با این حالات دست و پنجه نرم می‌کنند. اگر شما هم احساس می‌کنید نمی‌توانید رفتارتان را متوقف کنید، یا احساس می‌کنید رفتارتان زندگی روزمره‌تان را تحت الشعاع قرار داده، شاید بهتر باشد درمان را مد نظر قرار دهید.

تلاش کنید درمانگری را پیدا کنید که در درمان اعتیاد تخصص دارد. بسیاری از این درمانگرها از تکنیک‌های رفتارشناختی استفاده می‌کنند تا به مراجعین کمک کنند محرک‌های خود را شناسایی کرده و ترفندهای مقابله‌ی دیگری را جایگزین کنند. همچنین می‌توانید از منابع آنلاین برای پیدا کردن درمانگر استفاده کنید.

حرف آخر

شاید غلبه بر وسواس خرید چالش برانگیز بنظر برسد، اما شناسایی نشانه‌ها می‌تواند به شما در تغییر رفتارتان کمک کند. به خاطر داشته باشید که شما در این شرایط تنها نیستید، و اگر احساس تنهایی می‌کنید، ملحق شدن به گروه حمایتی یا شرکت در جلسات درمان گروهی می‌تواند کمک‌کننده باشد. درخواست کمک از متخصصان اغلب تفاوت ارزشمندی در تغییر عادات وسواس‌گونه ایجاد می‌کند.

---

[1] (kleptomania) جنون دزدی اشیاء بی‌ارزش

منبع: choosingtherapy