اریک فروم، روانشناس و فیلسوف آلمانی-آمریکایی، نامی شناخته شده در عرصه روانشناسی اجتماعی و نقد جامعه است. او با رویکردی انتقادی به مفاهیمی مانند آزادی، عشق، جامعه و ماهیت انسان، دریچه‌ای نو به سوی درک عمیق‌تر روان انسان و ساختارهای اجتماعی گشود.
کتاب‌های فروم، همچون گنجینه‌ای ارزشمند، سرشار از بینش‌ها و آموزه‌های راهگشا هستند. در این مقاله، بهترین کتاب های اریک فروم، این متفکر برجسته را بررسی کرده و به معرفی مهم‌ترین آثار او می‌پردازیم.
بهترین کتاب های اریک فروم کدامند؟
در ادامه، بهترین کتاب های اریک فروم را معرفی و بررسی خواهیم کرد:
کتاب هنر عشق ورزیدن
میلیون‌ها خواننده در سراسر جهان با مطالعه این کتاب پیشگام بین‌المللی، آموخته‌اند که چگونه با پرورش ظرفیت‌های پنهان عشق، به زندگی‌ای غنی و پرمحتوا دست یابند.
بیشتر مردم قادر به عشق ورزیدن در سطحی که واقعاً مهم است، نیستند. عشقی که از بلوغ، خودشناسی و شجاعت سرچشمه می‌گیرد. عشق، همانند هر هنر دیگری، نیازمند تمرین، تمرکز، و همچنین بصیرت و درک عمیق است.
اریک فروم، روانکاو و فیلسوف اجتماعی مشهور، در اثر کلاسیک خود “هنر عشق ورزیدن”، به کاوش در تمام ابعاد عشق می‌پردازد. او نه تنها عشق رمانتیک را که غرق در تصورات غلط و توقعات بلندپروازانه است، مورد بررسی قرار می‌دهد، بلکه عشق برادرانه، عشق شهوانی، عشق به خود، عشق به خدا و عشق والدین به فرزندان را نیز واکاوی می‌کند.
هنر عشق ورزیدن
کتاب داشتن یا بودن
کتاب داشتن یا بودن، یکی از بهترین کتاب های اریک فروم و آثار ماندگار نیمه دوم قرن بیستم است. این کتاب که چیزی فراتر از یک مانیفست برای نجات سیاره تهدید شده ما از طریق یک انقلاب نوین اجتماعی و روانشناختی است، خلاصه‌ای از اندیشه‌های عمیق اریک فروم ارائه می‌دهد.
فروم در این کتاب استدلال می‌کند که دو نوع وجودیت برای روح انسان در حال نبرد هستند: بودن و داشتن.
- بودن بر پایه عشق، لذت اشتراک‌گذاری و فعالیت‌های تولیدی بنا شده است و به معنای زندگی اصیل، پرمغز و رضایت‌بخش است.
- داشتن بر تمرکز بر دارایی‌های مادی، قدرت و تجاوز بنا شده است و ریشه اصلی شرور جهانی مانند حرص، حسادت و خشونت می‌باشد که به پوچی، انزوا و فقدان معنا در زندگی منجر می‌شود.
فروم در کتاب داشتن یا بودن به وضوح نشان می‌دهد که چگونه تمایل افراطی به “داشتن” و غرق شدن در مادیات، نه تنها به نابودی سیاره‌ی ما منجر می‌شود، بلکه روح انسان را نیز فاسد و تباه می‌کند. او معتقد است که تنها راه نجات بشریت، گذار از جامعه‌ی “داشتن-محور” به جامعه‌ای “بودن-محور” است.
در این راستا، فروم برنامه‌ای درخشان برای تغییرات اجتماعی و اقتصادی ارائه می‌دهد که بر پایه‌های عدالت، همکاری و احترام به طبیعت بنا شده است. او با تشریح جزئیات این برنامه، به خواننده نشان می‌دهد که چگونه می‌توان دنیایی عاری از حرص و آز، خشونت و نابودی را بنا کرد.
داشتن یا بودن
کتاب رسالت زیگموند فروید
اریک فروم، روانکاو مشهور، در کتاب رسالت زیگموند فروید، به بررسی زندگی و کار خالق روانکاوی و همچنین پیروان او می‌پردازد.
فروید با خلق روانکاوی، نحوه‌ی تعامل انسان با خود و دنیای اطرافش را دگرگون کرد. اریک فروم در این کتاب، که حاصل پژوهش‌های عمیق او در مورد فروید است، نشان می‌دهد که چگونه تجربیات زندگی فروید، بر شکل‌گیری و شیوه‌ی کار او در روانکاوی تاثیر گذاشته است.
فروم همچنین به بازنگری برخی از نظریات فروید، به خصوص نظریه غریزه جنسی او می‌پردازد. او در تحلیل عمیق و جامع خود، به شخصیت فروید و همچنین پیروان او که به جای یاری رساندن به تکامل روانکاوی، تلاش می‌کردند تا نظریات او را به صورت مطلق درآورند، می‌پردازد.
کتاب هنر بودن
اریک فروم در سال‌های بین ۱۹۷۴ تا ۱۹۷۶، در حال نوشتن کتاب “داشتن یا بودن” بود. در این دوران، او دست‌نوشته‌ها و فصل‌های بسیار بیشتری را نسبت به آنچه در نهایت در کتاب منتشر شد، نگاشت. برخی از این فصل‌ها که به گام‌هایی به سوی بودن می‌پردازند، در این کتاب گردآوری شده‌اند. کتاب هنر بودن از بهترین کتاب های اریک فروم می‌باشد.
فروم در این فصل‌ها به دنبال پاسخ به این سوال است که چگونه می‌توانیم عشق، عقل و کار پرمغز و تولیدی را درک و تحقق بخشیم؟ او هنر بودن را به عنوان شیوه‌ای از زندگی مبتنی بر خودآگاهی اصیل معرفی می‌کند. به عقیده‌ی فروم، این خودآگاهی فقط از طریق خودکاوی صادقانه به دست می‌آید.
فروم در این کتاب از خطرات میانبرها به سوی روشنگری و اعتقاد به زندگی بدون درد هشدار می‌دهد. او معتقد است که بوفه معنوی که دنیای مصرف‌گرا به ما ارائه می‌دهد، توهم آگاهی آسان را به وجود می‌آورد و ما را از مسیر واقعی دور می‌کند.
در مقابل این میانبرها، فروم راهی دیگر برای خودآگاهی و بهزیستی ارائه می‌دهد. این راه مبتنی بر روانکاوی و خودآگاهی از طریق مراقبه است. فروم معتقد است که هدف نهایی زندگی، هنر بودن یا به عبارتی دیگر، کارکرد به عنوان یک فرد کامل است. زمانی که از خودخواهی و خودمحوری ناشی از “داشتن” به سوی خوشبختی روانشناختی و معنوی” بودن”حرکت می‌کنیم، به جهشی اساسی در زندگی خود دست پیدا می‌کنیم.
هنر بودن، بدون شک یکی از بهترین کتاب های اریک فروم و از مهم‌ترین آثار او می‌باشد و برای سال‌های آینده مورد توجه خوانندگان قرار خواهد گرفت.
هنر بودن
کتاب درباره ی انسان بودن
اگر در نوشته‌های اریک فروم، به دنبال مضمونی مشترک بگردید، به زودی با یک جهان‌بینی کاملاً اومانیستی روبرو خواهید شد. این دیدگاه از دهه ۱۹۳۰ به بعد، اصل راهنمای فروم و نشان‌دهنده‌ی جدایی او از مکتب فرانکفورت، به ویژه مارکوزه، آدورنو و هورکهایمر بود.
این کتاب که پس از مرگ فروم منتشر شده، شامل نوشته‌هایی از یکی از پربارترین دوره‌های زندگی او، یعنی دهه ۱۹۶۰، است. این نوشته‌ها بر موضوعات مختلفی از جمله علم انسانی، سوسیالیسم، دین و روانکاوی تمرکز دارند و شامل سخنرانی‌ها، آثاری که برای مناسبت‌های خاص نوشته شده‌اند و دست‌نوشته‌هایی هستند که به عنوان کتاب در نظر گرفته شده‌اند.
یکی از جالب‌ترین بخش‌های این مجموعه، مقاله‌ای مفصل در مورد دو متفکر بسیار متفاوت، یعنی مایستر اکهارت و کارل مارکس است.
درباره ی انسان بودن
کتاب هنر گوش دادن
اریک فروم، روانکاو مشهور آلمانی-آمریکایی، در طول زندگی خود قصد داشت تجربیات و آموزه‌های خود را به عنوان یک درمانگر روانکاوی در قالب کتابی منتشر کند. اما این آرزو در زمان حیات او به وقوع نپیوست. این کتاب، گامی در جهت تحقق این خواسته‌ی فروم است.
این اثر، که به عنوان یک کتاب درسی در مورد درمان روانکاوی در نظر گرفته نشده است، اطلاعات جدید و ارزشمندی را در مورد فروم به عنوان یک درمانگر و نحوه‌ی برخورد او با رنج‌های روانی بیمارانش ارائه می‌دهد. همانطور که فروم در نظر داشت، هر فصل به گونه‌ای ساختاربندی شده است که فضایی غیررسمی و صمیمی را برای بازتاب تجربیات روانکاوی او فراهم می‌کند و به خوانندگان دیدگاهی جدید و متفاوت از اومانیسم، صداقت و بصیرت فروم ارائه می‌دهد.
این سخنرانی‌ها و سمینارها که توسط فروم بین سال‌های ۱۹۶۴ تا زمان مرگش در سال ۱۹۸۰ ارائه شده‌اند، به بررسی مسائلی می‌پردازند که بین تحلیلگر و بیمار رخ می‌دهد و به قلب فرایند روانکاوی نفوذ می‌کنند. از نظر فروم، تحلیلگر در حین درمان، بیمار خود را نیز درمان می‌کند و بیمار نیز به نوعی به تحلیلگر فروم تبدیل می‌شود.
هنر گوش دادن
کتاب فروم در کلام خودش
اریک فروم، بیشتر به عنوان نویسنده کتاب‌های فرار از آزادی و هنر عشق ورزیدن شناخته می‌شود، اما در زمینه‌های روانشناسی اجتماعی، نظریه اجتماعی، دین و مذهب نیز آثار متعددی خلق کرده است. او همچنین بنیانگذار سوسیالیسم غیرمتمرکز دموکراتیک بود.
نقش فروم در این ایدئولوژی به عنوان یک سوسیالیست-اومانیست، شامل به چالش کشیدن دیدگاه فروید از وجود انسانی، ارائه جایگزین‌های رادیکال برای اصول روانکاوی سنتی، معرفی اومانیسم مارکس به نظریه روانکاوی و شاید ارزشمندترین آنها، توجه به واقعیت ازخودبیگانگی در روانشناسی اجتماعی بود. به طور خاص، این آخرین سهم فروم است که اندیشه او را تا به امروز بسیار مرتبط می‌کند، زیرا توضیح می‌دهد که چگونه جامعه سرمایه‌داری بر وجود انسان تأثیر می‌گذارد.
این اثر که از بهترین کتاب های اریک فروم است، معرفی فشرده طیف وسیعی از نوشته‌های فروم را ارائه می‌دهد. مقدمه‌های مختصر متن‌ها، خواننده را راهنمایی و منطق درونی کلمات فروم را آشکار می‌کنند. فرومِی که از این صفحات برمی‌خیزد، شخصیتی ساده‌انگار نیست و همیشه حرفی برای گفتن دارد. او با مشاهده‌ی پیوند بین دانش‌های همپوشانی از زمینه‌های مختلف، نبوغ واقعی یک متفکر اصیل را به نمایش می‌گذارد.
فروم در کلام خودش
کتاب فرار از آزادی
اگر انسان‌ها نتوانند با خطرات و مسئولیت‌های ذاتی آزادی کنار بیایند، ممکن است به سمت حکومت‌های دیکتاتوری و سرکوبگر (اقتدارگرایی) کشیده شوند. این پیام اصلی کتاب فرار از آزادی اثر اریک فروم، یکی از بزرگ‌ترین متفکران قرن بیستم، است. این کتاب که اولین بار در سال ۱۹۴۱ منتشر شد، هنوز هم حرفی برای گفتن دارد و به بررسی ریشه‌های گرایش به سمت دیکتاتوری در جوامع مدرن می‌پردازد و به عمق علل سیستم‌های اقتدارگرا نفوذ کرده است. کتاب فرار از آزادی، از بهترین کتاب های اریک فروم محسوب می‌شود.
با وجود اینکه دموکراسی آزادی‌هایی را به ارمغان آورده است، اما در عین حال باعث شده که افراد در جامعه احساس تنهایی و بی‌ارزشی کنند. فروم با استفاده از علم روانکاوی، به بررسی این بیماری در تمدن امروزی و تمایل آن به تسلیم در برابر حکومت‌های تمامیت‌خواه می‌پردازد.
کتاب انسان برای خویشتن
این کتاب، جلد هشتم از مجموعه سی و هشت جلدی روانشناسی عمومی است. کتاب انسان برای خویشتن به بررسی روانشناسی اخلاق می‌پردازد و دنباله‌ای بر کتاب دیگر اریک فروم با عنوان فرار از آزادی است که در آن به تحلیل گریز انسان مدرن از خود و آزادی او پرداخته بود. در این کتاب، مسئله اخلاق، هنجارها و ارزش‌ها و نقش آنها در تحقق خود انسان و بالفعل شدن بالقوه‌های او مورد بحث قرار می‌گیرد.
کتاب عشق و ویژگی جنسی مادر سالاری و جنسیت
این کتاب، مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و نوشته‌های اریک فروم، روانکاو مشهور، در مورد روابط پرتنش بین زن و مرد است. فروم در این اثر به بررسی ریشه‌های مشکلات رایج در روابط عاطفی، مانند سوءتفاهم، سوءظن، حسادت و وابستگی می‌پردازد. او با استفاده از دیدگاه روانکاوی، به خواننده کمک می‌کند تا این مشکلات را به درستی درک کند و راه حل‌هایی برای آنها بیابد.
عشق و ویژگی جنسی مادر سالاری و جنسیت
سخن آخر
اریک فروم، روانکاو و فیلسوف برجسته، با آثار عمیق و ژرف‌اندیش خود در حوزه روانشناسی اجتماعی، به یکی از تاثیرگذارترین افراد تبدیل شد. کتاب‌های او که به زبان‌های مختلف ترجمه شده‌اند، راهگشای درک عمیق‌تر از ماهیت انسان، روابط بین فردی و چالش‌های زندگی مدرن هستند.
انتخاب بهترین کتاب های اریک فروم به سلیقه و خواسته خواننده بستگی دارد. با این حال، مطالعه هر کدام از این آثار می‌تواند گامی ارزشمند در جهت خودشناسی و ارتقای کیفیت زندگی باشد.
