چه تفاوتی میان اعتماد به نفس و عزت نفس وجود دارد؟

تعریف اعتماد به نفس و عزت نفس

عموماً باور بر این است که تعاریف عزت نفس و اعتماد به نفس یکسان هستند، اما در حقیقت این مفاهیم دو خصیصه‌ی انسانی مرتبط اما کاملاً متفاوت را توصیف می‌کنند. این دو خصوصیت فردی می‌توانند بطور همزمان در فرد وجود داشته باشند، برای مثال فردی که دارای عزت نفس بالاست می‌تواند اعتماد به نفس خوبی نیز داشته باشد، اما قطعاً همیشه اینطور نیست.

پیش از هرچیز نیاز است که بدانیم عزت نفس و اعتماد به نفس به چه معناست -آنطور که بنظر می‌رسد، بدلیل ناهماهنگی‌های میان فرهنگ‌های لغات مختلف، بنظر نمی‌رسد که تعریف کلی از اعتماد بنفس و عزت نفس وجود داشته باشد.

تعریف عزت نفس در فرهنگ لغت

• خودباوری؛ احترام به خود
• اعتماد به ارزش‌ها و توانایی‌های فردی
• احترام به خود : اعتماد به شایستگی‌ها خود بعنوان یک انسان
• اعتماد به خود و حس رضایت نسبت به خود
• عقاید و احساسات شخصی نسبت به خود
• غرور داشتن نسبت به خود؛ احترام به خود
• احترامی واقع‌گرایانه یا عقیده‌ای مطلوب نسبت به خود؛ احترام به خود
• داشتن باوری مثبت نسبت به خود؛ رضایت از خود
• عزت نفس، غرور – (احساس غرور داشتن نسبت به خودتان)

ریشه‌ی واژه‌ی esteem از کلمه‌ای لاتین aestimare به معنای ارزش، مرتبه، گران‌قدر، ارزیابی یا تخمین است. گمان می‌کنم این نزدیکترین تعریفی‌ست که می‌توان برای عزت نفس ارائه داد.

در کل عزت نفس شیوه‌ی ارزیابی و ارزش‌گذاری ما از خودمان است. ما اغلب خودمان را در مقایسه با دیگران می‌سنجیم. آیا بر این باوریم که به اندازه‌ی آن دیگری موفق، جذاب، دوست داشتنی یا باهوش هستیم؟ یا در اغلب این موارد به خودمان امتیاز کمتری نسبت به افرادی که می‌بینیم می‌دهیم؟ اعتباری که در ذهنمان به خودمان می‌دهیم، بر احساسی که نسبت به خودمان داریم تاثیر می‌گذارد.

اگر بر این باور باشیم که به نوعی از دیگران کمتر هستیم، امکان دارد احساساتی چون نیاز به راضی کردن دیگران، فرمان‌برداری از خواسته‌های دیگران، تلاش برای بی‌نقص بودن، خلق‌وخوی رنجور یا افسردگی، و احساس گناه مداوم به سراغ ما بیایند و یا حتی احساس کنیم می‌بایست به همه ثابت کنیم که از دیگران بهتر هستیم. همه‌ی این‌ها نشانه‌های عزت نفس پایین هستند.

مشخصات عزت نفس سالم

• توانایی خودمراقبتی صحیح -در همه‌ی جوانب عاطفی، جسمی، ذهنی و مالی. به این معنا که از بدن خود مراقبت می‌کنیم، غذای خوب می‌خوریم و خواب کافی داریم. در زمان ناراحتی می‌توانیم به شیوه‌های سالم خود را دلداری دهیم. حواسمان به دخل و خرجمان هست و زیر بار بدهی نمی‌رویم.
• بها دادن به زمان و مدیریت آن
• شفاف بودن درباره آنچه می‌خواهیم یا نمی‌خواهیم برای دیگران انجام دهیم
• توانایی بله و نه گفتن
• توانایی محدود ساختن و هدایت کردن خود
• تعین حد و مرزهای شفاف میان خود و دیگران
• توانایی تجربه کردن لذت‌ها
• پذیرش کاستی‌ها -ارزیابی واقع‌بینانه از خود
• پذیرش توانایی‌ها و شایستگی‌های خود
• تمایل به مسئولیت‌پذیری در قبال احساساتمان
• احساسی که نسبت به خودمان داریم وابسته به ظاهر، شرایط مالی، جایگاه اجتماعی یا روابط ما نیست.
• عدم وابستگی یا اعتیاد -به نوشیدنی‌های الکی، مواد مخدر، غذا یا رابطه‌ی جنسی)

تعریف اعتماد به نفس در فرهنگ لغت

• باور به این که می‌توان به کسی یا چیزی اعتماد یا تکیه کرد
• خوداتکایی برخاسته از تحسین توانایی‌های خود
• باور به توانایی‌های خود: خوداتکایی یا باور به توانایی خود برای موفق شدن
• احساس یا آگاهی از توانایی‌های خود یا از دلگرمی نسبت به شرایط خود، اعتقاد یا باور به اینکه شخص به شیوه‌ای صحیح، مناسب یا اثربخش عمل خواهد کرد.
• شدت یا میزان مطمئن بودن
• باور قوی؛ اعتماد؛ توکل، مطمئن بودن یا إحساس اطمینان داشتن؛ دلگرمی، باور به توانایی‌های خود؛ اعتماد به خود
• اعتماد به خود، آرام رفتار کردن چرا که هیچ شکی به توانایی یا دانش خود ندارید

کلمه‌ی confidence از واژه‌ای لاتین confidentia به معنای اطمینان و باور داشتن می‌اید. بنابراین، اعتماد به نفس حقیقی به معنای اطمینان کردن به خود و باور داشتن به توانایی‌های فردی‌ست.

نوعی دیگر از اعتماد به نفس؟

در همین حین که در تلاش برای شفاف‌سازی مفهوم اعتماد هستیم، باید اضافه کنم که به عقیده‌ی نگارنده دو نوع اعتماد وجود دارد. یکی «احساس» خالصانه‌ی درونی شخص نسبت به خود است که با حس قاطعی از اطمینان و باور به توانایی‌های فردی و نبوغ توصیف می‌شود. این نوع با تعریف لاتین بالا در یک راستا قرار می‌گیرد.

اما نوع دیگری از اعتماد وجود دارد که نگارنده، طبق تجربه‌ی شخصی، چندین بار با آن روبرو شده‌ است. این نوع از اعتماد بیشتر در باب دیدگاهی‌ست که می‌خواهیم دیگران از ما داشته باشند؛ درمورد رفتاری‌ست که از خودمان به جهان بیرون ساطع می‌کنیم -نوعی اعتماد بنفس کاذب. شاید شخصی که پرگو و خودرای است بنظر با اعتماد به نفس برسد، اما آیا این بدان معناست که آن شخص واقعا به خود باور و اطمینان عمیقی دارد؟

نه همیشه! بسیاری از پرگوترین و خودرای‌ترین افرادی که می‌شناسیم، اگر کمی عمقی‌تر زیر سوال بروند، کاشف به عمل خواهد آمد که به خودشان به چشم حقارت نگاه می‌کنند. آنها از برجسته‌ کردن اعتماد به نفس به عنوان نقابی استفاده می‌کنند تا از خود محافظت کنند.

این، مثالی از فردی‌ست که دارای عزت نفس پایین است و بنظر با اعتماد به نفس می‌رسد. افراد دیگری را می‌شناسم که دارای عزت نفس بالا هستند و با این وجود، بنظر خجالتی و بی‌اعتماد بنفس بنظر می‌رسند.

مشخصات اعتماد به نفس سالم

• تمایل به تجربه‌ی چیزهای جدید، استفاده از فرصت‌ها و رسیک‌پذیری
• توانایی به نمایش گذاشتن شایستگی و تسلط در شرایط چالش برانگیز
• اطمینان عمیق به توانایی‌ها و استعدادهای خود
• توانایی انتقاد پذیری
• توانایی ابراز افکار، احساسات یا باورهای خود بدون ترس
• توانایی اتکا به خود در زندگی
• توانایی تصمیم‌گیری و پذیرش مسئولیت کامل در قبال عواقب آن
• توانایی بهبودی از شکست‌ها
• سازگاری و انعطاف‌پذیری
• تمایل به پذیرش ترس و اقدام کردن علی رغم ترس

نتیجه‌گیری

عزت نفس، اعتبار درونی‌ست که به خودمان می‌دهیم اما اعتماد بنفس میزان اطمینان ما به توانایی‌ها و باوری‌ست که به خودمان داریم. هرچند می‌تواند آن چهره‌ای که از خودمان نشان می‌دهیم و آنطور که می‌خواهیم دیگران ما را ببینند باشد.

گاه این دو باهم تلاقی می‌کنند و افراد دارای عزت نفس بالا، اعتماد به نفس زیادی نیز دارند. اگر تصور درونی واقع‌گرایانه‌ای داشته باشیم و خودمان را به اندازه‌ی دیگران لایق، باهوش و جذاب بدانیم، طبیعی‌ست که نسبت به توانایی‌های خود نیز اعتماد به نفس داشته باشیم. در موارد ارتباط عزت نفس و اعتماد به نفس چندان واضح نیست، خصوصاً اگر فرد تلاش کند کمبود یکی از این دو را پنهان کند.

اهمیتی ندارد در کجای نمودار عزت نفس و اعتماد به نفس قرارداریم، ما همیشه این قدرت را داریم که گامی به سوی بهبود هریک از آنها برداریم.

چرا همین امروز شروع نکنیم؟

مترجم: پوراندخت رمدانی

منبع: owlcation